DINSDAGAVOND 16 SEPTEMBER: TOTALE MAANSVERDUISTERING

De bloedrode, totaal verduisterde maan boven horizon om 20.47 u.

In plaats van een helderwitte volle maan klom dinsdagavond een nauwelijks zichtbaar sikkeltje, met in zijn armen een bleekrode maanschijf, boven de oostelijke horizon. Er was een totale maansverduistering aan de gang, waarvan bij ons het laatste gedeelte was te zien.

De maan kwam omstreeks 19.50 u. op, toen de zon achter de westelijke einder zakte. De aarde bevond zich precies daartussen en wierp haar donkere schaduw over de maan. Om 20.15 u. was de maan volledig verduisterd. De totale verduistering, waarbij alleen nog de oranjerode gloed van de zonnestraling op het maanoppervlak viel, duurde tot 21.18 u. Daarna was de maan door de donkere slagschaduw van de aarde heen. 'Linksonder' straalde weer het eerste zonlicht op de maan, waarna een smal wit sikkeltje geleidelijk weer tot vol aangroeide.

Om 22.25 u. was de maan volledig uit de donkere schaduw van de aarde en straalde weer als de bekende, volledig verlichte bol. De maan ontving toen nog niet helemaal het volle zonlicht. Tot 23.22 u. bevond ze zich nog in de - veel minder donkere - bijschaduw van de aarde. Alleen een geoefend oog kon daar kort na 22.25 u. nog iets van te zien.

DE VERDUISTERING VOOR MIDDEN-NEDERLAND:

Verduisteringsfase                Tijdstip     Hoogte   Azimut
			           (MEZT)         (°)      (°)

1. Intrede in de bijschaduw        18.11 u.      ----    -----
2. Intrede in de slagschaduw       19.08 u.      ----    ----- 
3. Begin van de totaliteit         20.15 u.       3,5    100,1	
4. Maximum van de verduistering    20.47 u.       8,1    106,4
5. Einde van de totaliteit         21.18 u.      12,7    112,5
6. Uittrede uit de slagschaduw     22.25 u.      21,2    126,7
7. Uittrede uit de bijschaduw      23.22 u.      27,8    140,2

(Tijdstippen in wettelijke Nederlandse tijd, hoogten boven de horizon zijn inclusief refractie en parallax)

Omstandigheden en zichtbaarheidsgebied van de verduistering van 16 september 1997.

Maankraters

Terwijl de maan door de donkere aardschaduw trok, was te zien hoe de donkere aardschaduw over kraters en andere oppervlaktekenmerken van de maan schoof. Omdat we bij deze verduistering de maan al bijna totaal verduisterd zagen opkomen, waren dit keer voornamelijk uittreden van maankraters uit de schaduw te zien. Zo trad de heldere stralenkrater Tycho om 21.33 u. uit de schaduw, Kepler, Aristarchus en Copernicus om respectievelijk 21.41 u., 21.43 u. en 21.49 u., de bergen Pico en Piton om respectievelijk 22.02 en 22.04 u. en Aristoteles om 22.11 u. Hoe in- en uitreden van maankraters moeten worden waargenomen, staat beschreven in Crater timings during lunar eclipses.

In- en uittreden van maankraters uit de aardschaduw (MEZT):

Intrede     Krater             Uittrede    Krater

 19.12      Grimaldi            21.29      Grimaldi
 19.15      Aristarchus         21.30      Billy
 19.19      Kepler              21.33      Campanus
 19.20      Billy               21.33      Tycho
 19.25      Pytheas             21.41      Kepler
 19.27      Copernicus          21.43      Aristarchus
 19.28      Timocharis          21.49      Copernicus
 19.30      Plato               21.52      Pytheas
 19.34      Campanus            21.56      Timocharis
 19.38      Aristoteles         22.03      Manilius
 19.39      Eudoxus             22.03      Plato
 19.40      Manilius            22.03      Dionysius
 19.43      Menelaus            22.06      Menelaus
 19.47      Dionysius           22.08      Goclenius
 19.47      Plinius             22.09      Plinius
 19.47      Tycho               22.10      Eudoxus
 19.56      Proclus             22.11      Aristoteles
 19.59      Taruntius           22.13      Langrenus
 20.02      Goclenius           22.15      Taruntius
 20.07      Langrenus           22.18      Proclus

Bij de voorspellingen is rekening gehouden met een vergroting van de aardschaduw van 2% als gevolg van de aardatmosfeer. Uit: Observer's Handbook 1997, Royal Astronomical Society of Canada

Wie niet goed bekend is met de lokatie van de genoemde maankraters kan ze opzoeken met behulp van het programma Moon Manager (com-file, 57 Kb).

Fotografie

De maan, en dus ook een totale maansverduistering, leent zich ook voor betrekkelijk eenvoudige fotografie.

Sterbedekkingen

Tijdens de totaliteit van de verduistering werden twee zwakke, alleen door telescopen waarneembare sterren door de maan bedekt. Eén ervan kwam ook tijdens de totaliteit weer vanachter de totaal verduisterde maan te voorschijn. De gegevens golden globaal voor midden-Nederland.

Ster          Mvis.  Verdwijning    P    Wederverschijning    P

SAO 146854    +8,8     21.08 u.    100°       21.57 u.       221°

SAO 146868    +8,5     -----       ----       21.37 u.        69°

Mvis. = visuele magnitude. P= positiehoek: gerekend vanaf het noorden van de maanschijf over het oosten (op de maanschijf 'links').

Gegevens van nog meer sterbedekkingen tijdens de verduistering waren te vinden bij Occultations, Lunar Eclipse Sept. 16, 1997.

Eerstvolgende maansverduistering in Nederland

Maansverduisteringen treden periodiek op. Het zijn geen zeldzame verschijnselen. Toch kan het - doordat ze voor ons overdag en dus aan de andere zijde van de aarde plaatsvinden - soms wel eens lange tijd duren voordat er weer een is te zien. Dat is ook na deze verduistering het geval. De eerstvolgende maansverduistering die vanuit ons land kan worden waargenomen, is namelijk de bijschaduwverduistering van 13 maart 1998. Daarbij kan alleen een zeer flauwe lichtverzwakking worden opgemerkt aan de zuidelijke maanrand. Daarna is het wachten tot 21 januari 2000. Vroeg in de ochtend is dan weer een totale maansverduistering te zien.

Tekst en berekeningen: Carl Koppeschaar

Terug naar ASTRONET's home page