Jan van Paradijs
(1946-1999)

  • Planetoïde (9529) Janvanparadijs

    • (9259) Janvanparadijs

    Discovered 1973 Sept. 29 by C. J. van Houten and I. van Houten-Groeneveld on Palomar Schmidt plates taken by T. Gehrels.

    Jan van Paradijs (1946-1999), professor at the universities of Amsterdam and Alabama, was a pioneer researcher on issues of high-energy astrophysics. His recognition of the first optical counterpart to a gamma-ray burst led to improved understanding of the physics of these events, their source environment and typical distances.

  • Scientists mourn loss of gifted colleague

    • November 3, 1999

    Jan van Paradijs (1946-1999)

    Sad news from Holland. University of Amsterdam's and University of Alabama's professor Dr. Jan van Paradijs passed away yesterday. Van Paradijs, who was only 53, died from cancer. Jan van Paradijs was well known for his discovery of x-ray bursts from neutron double stars and research on gamma ray bursters. In 1997 he and the BeppoSAX team were awarded the Bruno Rossi prize for discovering the optical counterpart of a gamma ray burst. He will be dearly missed.

    Carl Koppeschaar

    3 november 1999

    Prof.dr. Jan van Paradijs (1946-1999)

    Met grote verslagenheid vernam ik het bericht dat op 2 november 1999 prof.dr. Jan van Paradijs is overleden. Jan, hoogleraar in de sterrenkunde aan de Universiteit van Amsterdam, heeft mij in de jaren zeventig nog prakticum sterrenkunde en werkcolleges gegeven. En ook al verzeilde ik van de sterrenkunde in de journalistiek, toch kruisten zich van tijd tot tijd onze wegen. Bij de ESO in Chili, in zijn hoedanigheid als voorzitter van de volksterrenwacht Simon Stevin, of tijdens prijsuitreikingen. Met weemoed denk ik terug aan het telkens weer hartelijke weerzien.

    Het overlijden van Van Paradijs betekent een groot verlies voor de Nederlandse sterrenkunde. Van Paradijs was een internationale autoriteit op het gebied van de röntgen- en gammasterrenkunde.

    "Sterrenkunde was zijn lust en zijn leven. Hij is nu voor eeuwig tussen de sterren," melden zijn familieleden in zijn overlijdensbericht.

    Carl Koppeschaar

  • Amsterdamse astronomen scoren opnieuw in Science Top Tien

    • SRON

    13 januari 1998

    Bruno Rossi prijs naar Italiaans-Nederlandse satelliet

    Het internationale wetenschappelijke team dat onderzoek verricht met de Italiaans-Nederlandse satelliet voor röntgensterrenkunde Beppo-SAX, heeft de Bruno Rossi prijs ontvangen. Het team deelt deze prijs met Prof. dr. Jan van Paradijs (hoogleraar sterrenkunde aan de Universiteit van Amsterdam) voor de detectie van gammaflitsen in het heelal, respectievelijk de nauwkeurige lokalisatie daarvan. De uitreiking van deze prijs is een internationale erkenning van het grensverleggende astronomische onderzoek dat o.m. met behulp van de groothoekcamera's aan boord van Beppo-SAX, ontwikkeld en gebouwd door de Stichting Ruimteonderzoek Nederland (SRON), mogelijk is gemaakt.

    Het Beppo-SAX team ontvangt de prijs, jaarlijks toegekend door de American Astronomical Society, voor de recente doorbraak in het onderzoek naar gammaflitsen. De oorsprong van dit fenomeen is dertig jaar lang een mysterie geweest voor sterrenkundigen. Flitsen van energierijke gamma-straling in het heelal duren van duizendsten van een seconde tot soms enkele minuten. Zij laten zich enkele malen per dag aan een schijnbaar willekeurige plek aan de hemel zien. De eerste waarnemingen waren afkomstig van Amerikaanse spionagesatellieten, die in de jaren zestig moesten controleren of de afspraken over kernproeven internationaal werden nageleefd.

    De recente doorbraak in het onderzoek is te danken aan het instrumentarium aan boord van Beppo-SAX waarmee het mogelijk is om gammaflitsen (die ook in röntgenstraling waarneembaar zijn) met regelmaat aan de hemel te ontdekken, en deze flitsen vervolgens ook zeer snel en nauwkeurig te lokaliseren. Daarbij worden ook telescopen op aarde betrokken. Een van die instrumenten betreft de groot-hoek röntgencamera aan boord van Beppo-SAX die bij de Stichting Ruimteonderzoek Nederland (SRON) is ontwikkeld en gebouwd. Dit instrument heeft een zeer groot blikveld op de hemel, waardoor de kans om een flits te 'vangen' groot is. Een eerste plaatsbepaling van het röntgensignaal aan de hemel is voldoende nauwkeurig om het mogelijk te maken voor optische of radiotelescopen op Aarde om de bron verder te onderzoeken.

    In februari 1997 werd voor het eerst het optisch 'nagloeien' van een flits ontdekt door het team onder leiding van Jan van Paradijs in opnames die werden gemaakt met de William Herschel telescoop op La Palma, waar Nederlandse astronomen toegang toe hebben. Dit 'nagloeien' in zichtbare straling maakt het mogelijk om de positie nauwkeurig vast te stellen en daarmee ook een minimale afstand van zo'n flits te bepalen. Het blijkt dat deze op kosmologische afstanden staan, ver buiten ons eigen melkwegstelsel. Daarmee zijn deze flitsen ook zeer energierijk. Men denkt dat deze wel eens afkomstig zouden kunnen zijn van de versmelting van neutronensterren; zeer zware sterren aan het einde van hun bestaan. De uitgezonden energie is dan vergelijkbaar of groter dan die van een supernova.

    De Italiaans-Nederlandse satelliet Beppo-SAX werd op 30 April 1996 gelanceerd. De totale kosten bedroegen 800 Mfl, waarvan Nederland 70 Mfl bijdroeg, afkomstig van overheid, industrie (waaronder Fokker Space) en wetenschap. Naar verwachting zal de satelliet nog tot het jaar 2000 metingen verrichten.

    De Bruno Rossi prijs, ingesteld in 1985, is de hoogste internationale onderscheiding op het gebied van de Hoge Energie Astrofysica. Ze is genoemd naar (de van oorsprong Italiaanse) Prof.dr. Bruno Rossi, hoogleraar aan het MIT, pionier op het gebied van de kosmische straling en van de studie van röntgen- en gammastraling van hemellichamen, eerst met behulp van instrumenten in raketten, later met satellieten.

  • BeppoSAX-satelliet ziet voor het eerst gloeiende restanten van kosmisch vuurwerk

    • Back to ASTRONET's home page
    Terug naar ASTRONET's home page