PLANETOÏDE VOOR 'MEISJE MET HET RODE HAAR'
Hannie Schaft (Haarlem, 16 september 1920 - Bloemendaal, 17 april 1945).
Haarlem, 22 januari 2008
Kleine planeet vernoemd naar verzetsheldin Hannie Schaft
Planetöide nummer 85119 draagt voortaan de naam Hannieschaft.
Het circa twee kilometer grote planeetje is op voordracht van Loes Timmerman en Carl Koppeschaar
vernoemd naar de Haarlemse verzetsheldin, die drie weken voor het einde van de Tweede
Wereldoorlog door de Duitsers werd doodgeschoten. De vernoeming is vandaag door de Internationale
Astronomische Unie (IAU) bekrachtigd.
Kleine planeten zijn rotsachtige objecten die voor het merendeel bewegen in banen om de zon, gelegen tussen de banen van de planeten Mars en Jupiter. Planetoïde (85119) Hannieschaft doet twee jaar en bijna acht maanden over een volledige omloop. De gemiddelde afstand van het kleine planeetje tot de zon bedraagt 286 miljoen km. Ter vergelijking: de afstand van de aarde tot de zon bedraagt 150 miljoen km. Planetoïde (85119) Hannieschaft werd in 1972 ontdekt door de Amerikaanse astronoom van Nederlandse afkomst prof.dr. Tom Gehrels.
Hoewel zo'n vijftienduizend van de thans (stand op 19 december 2007) 173.116 genummerde planetoïden tegenwoordig een naam draagt, gebeurt het niet zo vaak dat Nederlanders een dergelijk hemellichaam naar zich vernoemd krijgen. In totaal zijn nu bijna driehonderd van de vijftienduizend van een naam voorziene planetoïden vernoemd naar bekende Nederlanders, Nederlandse steden, sterrenwachten, romanfiguren en andere Nederlandse zaken. Tegelijkertijd met Hannie Schaft werd planetoïde (12151) Oranje-Nassau genoemd, naar de 'Vader des Vaderlands', prins Willem van Oranje (ook wel 'Willem de Zwijger' genoemd).
De baan van (85119) Hannieschaft gezien van schuin bovenaf (boven) en van opzij (onder). Een bijzonderheid van de baan van (85119) Hannieschaft is dat het planeetje dichter bij de zon kan komen te staan dan Mars. Die situatie doet zich voor als Mars zich in zijn elliptische baan het verst van de zon bevindt en (85119) Hannieschaft in haar elliptische baan het dichtst bij de zon. Mars staat ook wel bekend als de 'Rode Planeet'. Het is dus een zeer toepasselijke coïncidentie dat de planetoïde voor het 'meisje met het rode haar' tot de klasse van de zogenoemde Mars-kruisers, of 'Mars-crossing Asteroids' wordt gerekend! Klik verder voor een volledige baansimulatie van (85119) Hannieschaft.
Hannie Schaft bevindt zich voortaan in een select gezelschap van Nederlandse wetenschappers, ontdekkingsreizigers, schrijvers en anderen wier naam reeds eerder op deze manier is vereeuwigd in het zonnestelsel.
Citatie:
(85119) Hannieschaft = 1972 RD
Discovered 1972 Sept. 15 by T. Gehrels at Palomar.
With code name "Hannie", Jannetje Johanna Schaft (1920-1945) was a member of the Dutch Resistance during World War II. Her nickname was "Het meisje met het rode haar" (the girl with the red hair), which is also the title of a book and film about her. She was executed three weeks before the end of the war.
Nadat ze als student had geweigerd de loyaliteitsverklaring te tekenen, trok ze weer bij haar ouders in. Ze nam steeds actiever deel aan het verzet en hielp onderduikers met gestolen bonkaarten en persoonsbewijzen. Haar schuilnaam werd Hannie en haar bijnaam 'het meisje met het rode haar'. Uiteindelijk sloot ze zich aan bij de Raad van Verzet (RVV), een organisatie die door haar nauwe banden met de CPN door andere verzetsbewegingen sterk werd gewantrouwd. Samen met Truus en Freddy Oversteegen pleegde ze verschillende aanslagen op Duitsers, collaborateurs en landverraders.
Op 8 juni 1944 pleegde ze te Heemstede samen met verzetsstrijder Jan Bonekamp een aanslag op de NSB-er en banketbakker Piet Faber. Hij overleed zes dagen later. Bekend is de succesvolle aanslag op W.M. Ragut op 21 juni 1944, waarbij Jan Bonekamp dodelijk gewond raakte. Op 5 september 1944 (Dolle Dinsdag) mislukte een aanslag van Hannie Schaft en Jan Heusdens op politie-agent Willemsen. Hannie Schaft en Truus Oversteegen waren van plan om Fake Krist op 25 oktober 1944 te liquideren, maar andere Haarlemse verzetsstrijders waren hen voor.
Hannie Schaft leerde vloeiend Duits spreken en papte aan met Duitse soldaten. Hierdoor werd ze door sommige verzetslieden beschouwd als een verrader. Nadat een subafdeling van de RVV in Velsen zonder toestemming van hogerhand een boer vermoordde, bracht ze met twee andere vrouwen een lijst met de daders naar haar leiders. Later werden de personen die hierop stonden verraden aan de Sicherheitsdienst, waardoor ze een gewisse dood tegemoet gingen. Zelf heeft ze waarschijnlijk niet geweten wat de gevolgen waren van haar actie. Na de oorlog is deze affaire door een speciale onderzoekscommissie grondig onderzocht.
Op 1 maart 1945 werd N.S.B.-agent van politie Willem Zirkzee door Hannie Schaft en Truus Oversteegen doodgeschoten. Dit vond plaats ter hoogte van het Krelagehuis aan de Leidsevaart in Haarlem. Op 15 maart pleegden Hannie Schaft en Truus Oversteegen een succesvolle aanslag op Ko Langendijk. Deze succesvolle kapper uit IJmuiden was voor de Sicherheitsdienst gaan werken. Een eerdere aanslag op hem door Jan Bonekamp was mislukt.
Arrestatie en executie
Schaft werd door de Duitse bezetter gehaat, omdat ze aan het einde van de oorlog nog
allerlei in hun ogen zinloze aanslagen pleegde. Ze werd op 21 maart 1945 bij een
wegversperring aan de Jan Gijzenkade (bij de Mauermuur) gearresteerd toen ze illegale
bladen en een wapen bij zich bleek te hebben. Op het politiebureau van Haarlem ontdekten
de Duitsers met wie ze van doen hadden. Het is Emil Rühl geweest die Hannie Schaft vanuit
Haarlem naar het Huis van Bewaring aan de Amstelveenseweg te Amsterdam heeft gebracht.
Hoewel aan het einde van de oorlog een akkoord bestond tussen de bezetters en de Binnenlandse Strijdkrachten (BS) om geen vrouwen om te brengen, werd Schaft drie weken voor het einde van de oorlog (op 17 april 1945) in opdracht van Willy Lages gefusilleerd in de duinen bij Bloemendaal. Hierbij zou ze, na een schampschot, koelbloedig hebben gezegd "Ik schiet beter", waarna SD-er Maarten Kuiper zijn machinepistool op haar leeg schoot.
Op 27 november 1945 werd haar stoffelijk overschot herbegraven op de Eerebegraafplaats Bloemendaal te Overveen. Koningin Wilhelmina, prinses Juliana en prins Bernhard waren hierbij aanwezig. Voor haar strijd tegen de Nazi's kreeg Schaft het Verzetskruis 1940-1945 en een speciale Amerikaanse onderscheiding.
Doordat ze tijdens de Koude Oorlog steeds meer tot symbool van verzet gemonopoliseerd werd door de Nederlandse communisten verloor haar naam in die jaren tijdelijk haar glans. In 1951 werden leger en politie ingezet, inclusief vier pantserwagens, om haar herdenking door de CPN onmogelijk te maken. Om haar nagedachtenis te eren werd op 3 mei 1982 door prinses Juliana een door haar verzetsvriendin Truus Menger-Oversteegen vervaardigd bronzen beeld onthuld in het Kenaupark te Haarlem.
Verschillende scholen en straten zijn naar haar vernoemd. Ter ere van haar en vele andere verzetsstrijdsters is de Stichting Nationale Hannie Schaft-herdenking opgericht. Er is een aantal boeken en films over haar verschenen. Ze komt in aangepaste vorm voor in de film 'De Aanslag' van Fons Rademakers. Ineke Verdoner heeft een lied over haar geschreven. Theun de Vries heeft een biografie over haar leven geschreven: Het meisje met het rode haar. Dit boek is onder dezelfde titel in 1981 verfilmd door Ben Verbong met Renée Soutendijk in de hoofdrol.
Tekst: Carl Koppeschaar / Wikipedia
