Met de klas naar een raketlancering
Mooier kon ruimtevaart-enthousiast Sebastiaan de Vet het niet treffen: met zijn winnende opstel verdiende hij een reis naar de lanceerbasis Kourou. En net op dat moment ging er een raket omhoog.
"Echt tof!" Sebastiaan John de Vet (15) geniet met volle teugen van zijn eerste raketlancering. Het is vrijdagmiddag 3 december 1999 als hij en zijn klasgenoten de Carapa-uitkijkpost bij Kourou beklimmen. Kourou is de lanceerbasis van het Franse CNES (Centre National d'Études Spatiales) en van de Europese ruimtevaartorganisatie ESA. De basis ligt dichtbij de evenaar in Frans Guyana, zodat raketten die in oostelijke richting worden gelanceerd een zetje meekrijgen door de draaiing van de aarde.
Sebastiaan John de Vet wordt na aankomst in
Frans Guyana geïnterviewd door RTL-verslag-
geefster Daphne Lammers en camerman Jan
Stouwman. Hun verslag was op tv te zien bij
RTL4 Nieuws, dinsdag 7 december 1999.
Vandaag wordt toevallig in noordelijke richting gelanceerd. Een Ariane 4-raket moet de Franse verkenningssatelliet Helios 1B in een baan om de polen van de aarde brengen. Tegelijkertijd is dan de weg vrij voor de belangrijke lancering van een Ariane 5 op 10 december 1999.
De Carapa-uitkijkpost bij Kourou: een heuvel
op 15 km afstand van het lanceerplatform.
Het regenseizoen in Frans Guyana is net begonnen. Gelukkig is het een stralende dag, al hangt er wat bewolking boven de zuidwestelijke horizon. Maar in het noorden en oosten is de hemel strakblauw. "De raket gaat die kant op na de lancering," legt Sebastiaan uit aan cameraman Jan Stouwdam van RTL Nieuws. "Ongeveer daar moet je de scheiding van de eerste trap te zien krijgen en verderop die van de tweede en derde trap."
Sebastiaan zoekt voor cameraman Jan
Stouwdam in de verte naar het juiste
platform voor de op handen zijnde
lancering.
Op 15 kilometer afstand vormt het lanceerplatform met raket maar een klein streepje aan de horizon. Maar het uitzicht verandert spectaculair na het aftellen van de laatste seconden. "Dix, neuf, huit..." Bij tijdstip nul schieten rode vlammen uit de raketmotoren. Nog geen seconde later gaan ze schuil in witte stoomwolken die ontstaan door het koelwater dat op het lanceerplatform gespoten wordt. Eerst langzaam, maar vervolgens steeds sneller verheft de raket zich in de lucht.
De lancering van Vlucht 124 met aan
boord de Franse verkenningssatelliet
Helios 1B. Het is de vijftigste succes-
volle vlucht met een Ariane 4 raket
sinds maart 1995.
De eerste 10 kilometer lijkt hij op een eenzame witte vuurpijl zonder rookspoor. Maar dan belandt hij in de stratosfeer waar - net als bij vliegtuigen - een langgerekt condensatiespoor ontstaat. Boven de stratosfeer stopt het condensatiespoor en is nog slechts een wit stipje te volgen dat langs de blauwe hemel schiet. Een klein, rond wolkje markeert de scheiding van de eerste trap. Korte tijd later is ook de scheiding van de tweede trap te zien. Dan is de raket al zover dat hij vanaf de grond niet meer met het blote oog is te volgen.
Liftoff van Vlucht 124.
"Mooi hè?" verzucht Sebastiaan, die wordt besprongen door zijn enthousiaste klasgenoten. "Wij vinden het hartstikke leuk voor je, joh, dat je dit hebt meegemaakt!"Terwijl zij onderling hun ervaring uitwisselen, houdt Sebastiaan nog wel een half uur lang de hemel in de gaten. Daarboven verwaait het door de raket achtergelaten condensatiespoor. Door de verschillende windsnelheden op verschillende hoogten in de stratosfeer neemt het spoor een kronkelige vorm aan.
Het condensatiespoor van de raket
tijdens zijn vlucht door de stratosfeer.
Door de verschillende windsnelheden op verschillende hoogten verwaaide het condensatiespoor tot een steeds grilliger gevormd lint. De laatste foto werd drie kwartier na de lancering genomen.Röntgenkijker
Wat deed een klas Nederlandse leerlingen in Frans Guyana? Op 10 december 1999 werd een Ariane 5 gelanceerd. Dat was een zeer bijzondere vlucht, met de Europese röntgentelescoop XMM-Newton aan boord.
XMM-Newton is de grootste satelliet die ooit in Europa is gebouwd. Ook is het de eerst gelanceerde satelliet van het Horizon 2000-programma van de ESA. Om dat te vieren schreef de Europese ruimtevaartorgansatie twee speciale wedstrijden voor scholieren uit. De eerste wedstrijd (Draw me a telescope) was bedoeld voor acht- tot twaalfjarigen in de veertien lidstaten van de ESA. Hun winnende tekeningen vormen nu een speciaal logo op de Ariane 5-raket en de winnaars mochten de lancering meemaken. Voor Nederland was dat een scholiere van de International School of Amsterdam in Amstelveen.
De lancering van een Ariane 5 raket.
De tweede wedstrijd (What's new, Mister Galileo?) was opgezet voor klassen van dertien- tot vijftienjarigen. Zij moesten in het Engels een opstel van één pagina schrijven over sterrenkunde en welk nut sterrenkundig onderzoek heeft voor de mensheid. De winnende klassen mochten met hun docenten een paar dagen naar Frans Guyana, om daar de voorbereidingen mee te maken voor de lancering van XMM. Voor Nederland werd dat 4b atheneum van het Niftarlake College in Maarssen.
De Europese röntgentelescoop XMM-Newton
in een baan om de aarde.
"Mijn natuurkundedocent, meneer Van Dijk, las over de wedstrijd," herinnert Sebastiaan de Vet zich. "Omdat hij wist dat ik grote belangstelling heb voor sterrenkunde en ruimtevaart, vroeg hij of ik er wat mee kon. Ik heb ogenblikkelijk Internet afgespeurd naar informatie. Ik schreef in mijn verhaal dat sterrenkundige waarnemingen inderdaad heel erg belangrijk zijn. Ik zette de naam van mijn klas eronder en wachtte af."
XMM-Newton in aanbouw. Het 10 meter
lange en 3870 kg zware gevaarte werd onder
andere getest bij de Nederlandse ESA-vestiging
ESTEC in Noordwijk.Sommigen van zijn klas sputterden in het begin even tegen. "Dat had je ons eerst wel eens mogen vragen," zeiden ze. Maar het gesputter verstomde snel toen eind oktober bekend werd dat Sebastiaan het voor Nederland winnende verhaal had geschreven en de hele klas dus mee mocht naar Frans Guyana. En na een rondleiding over de lanceerbasis en het vluchtleidingscentrum, een bezoek aan het ruimtevaartmuseum én de spectaculaire raketlancering, zijn meer leerlingen van klas 4b sterrenkunde- en ruimtevaartenthousiast.
De grootste enthousiasteling is en blijft natuurlijk Sebastiaan de Vet. "Ik dacht er al over later lucht- en ruimtevaarttechniek aan de TU Delft te gaan studeren," zegt hij. "Nu ik dit heb gezien, ben ik vastbesloten." De Europese ruimtevaartorganisatie ESA krijgt er over een paar jaar een gemotiveerde ruimtevaartingenieur bij.
Klas 4b atheneum van het Niftarlake
College uit Maarssen voor een 1:1 model
van de Ariane 5 bij het Musée de l'Espace
in Kourou.
Het winnende verhaal van Sebastiaan John de Vet:
Space-based astronomy and its benefits for mankind
Our desire to explore and the curiosity for the unknown are a part of human nature. Nearly four decades ago we started to explore space. We realized a dream. People had begun to explore our solar system: for the first time in human history man had set foot on another celestial body, the moon. But it didn't stop there, we began to explore the other planets, fisrt the outer planets with the Pioneer- and Voyager missions and later the inner planets. We landed on Mars with the Viking missions and later the Pathfinder mission, with its Mars rover Sojourner. In 1990 we turned one of the Voyager probes around to make a photo of our own solar system. Today we still launch probes into space to explore the universe, think about ESRO-2, EXOSAT, today the Hubble Space Telescope (HST), ISO, recently we have launched Chandra. And we still have plans to launch more astronomical satellites into earth's orbit, for instance the XMM (X-ray Multiple Mirror telescope). Almost every day we unravel more mysteries, we see more things than ever before.How would life be without space-based astronomy? We wouldn't have the HST, COBE or Chandra. We wouldn't have proof for the Big-Bang theory, or an expanding universe. We simply wouldn't know what is happening out there. Astronomy is like a univseral language, it doesn't matter what language you speak, what religion you have or politcal faith, everyone who sees an astrononomic photo knows exactly what it is, or what is meant. The search for the unknown unites people, scientists and astronomers from all over the world work together to achieve certain goals and to discover the undiscovered. Everything they see and maybe the things you see and measure are things of thousands of years old. It literally takes you back in time. If you look up into the dark sky on a clear night you see and feel the same things your ancestors did. Astronomy goes totally beyond your imagination e.g. if you'd hold a grain of sand, the 'next star' would be more than 40 kilometers away. Our research on the cycle of stars and other objects eventually give us answers to questions like, how did the universe begin and when will it end? Will it end or will it keep expanding? Things like that. It helps us in our understanding of our existence and our quest for knowledge.
Developments in space have led to the production of new materials, and new techniques. Materials that can be used in fire fighting, treatments for ill people, or special procedures for complicated operations. Those kinds of developments save lives and they eventually help you one way or another. Cleaner energy sources to prevent global warming, like solar energy, wouldn't be developed if it wasn't for 'our' satellites. So, what you could say is if we wouldn't have had spacece-based astronomy or space travel, we would have missed a great number of things.
Tekst: Carl Koppeschaar
Foto's: Carl Koppeschaar / ESA
Laatst bijgewerkt: 11-02-2003
