 Beeld van de live webcast door Bareket Observatory in Israël om 22.12 u. |
 Beeld van de live webcast door SLOOH op Cyprus om 22.47 u. |
De weersverwachting door Jacob Kuiper:
Update 21.15 u.:
"De allerlaatste update voor vanavond.
De opklaringszone die nu over westelijk Nederland tot in centraal Belgie
ligt, schuift verder oostwaarts. Het meest bewolkt en langdurigst geheel
bedekt zal het noordoosten van Nederland blijven. In het westen van Belgie
is ondertussen toch al wat meer bewolking binnen gedreven en ook boven
Noord Frankrijk (Lille en omstreken) schuift een meer gesloten wolkendek
richting de Belgische grens. Ook Zeeland zal met een toename in de
bewolking gedurende de eclips te maken krijgen. De hogere bewolking die nu
nog boven de oostelijke Ardennen zit, schuift langzaam verder naar
Duitsland door maar zal toch een belemmering blijven vormen voor een goed
zicht op de lage zuidoostelijke hemel. Datzelfde geldt in iets minder mate
ook nog voor het oosten van Noord-Brabant, Gelderland en Overijssel. Ik
hoop dat de verwachtingen iets hebben bij kunnen dragen aan een planning
voor het waarnemen van de eclips en ik hoop dat ieder er zoveel mogelijk
van kan genieten."
Update 18.30 u.:
"De modeluitvoer die voor vanavond een scherpe zone met opklaringen, juist
in de periode van de eclips, over de Benelux berekende, doet dat in de
nieuwste uitvoer nog steeds.
Intussen zijn ook de actuele satellietbeelden een goed bruikbaar middel
om te zien of de modellen het ook echt zo goed berekenen.
Het blijkt dat de gebieden die nu in de modellen een forse bedekkingsgraad
laten zien, vrij goed tot erg goed met de satellietbeelden overeenstemmen.
De aangevoerde lucht is nu nog tamelijk vochtig en boven Nederland en
Belgie zijn vanmiddag nog enkele buien ontstaan. Die buien sterven in de
komende uren uit en tijdelijk wordt de aangevoerde lucht ook wat droger en
daarmee doorzichtiger.
Boven het westen van Belgie, het uiterste zuidwesten van Zeeland en het
stuk Noordzee ten westen van Zuid Holland is nu een brede, vrijwel
wolkenvrije zone te vinden.
Het is die zone, die zich met de bovenstroming naar het noordoosten
verplaatst en waaraan we de opklaringen voor de eclipsperiode moeten
koppelen.
De verplaatsing van die wolkenvrije zone gaat gestaag, maar zal voor het
oosten van Nederland in het eerste deel van de eclipsperiode (tussen 22 en
23 uur MEZT) toch problemen opleveren. Mede door het feit dat de maan in de zuidoostelijke hemelstreek staat, zal
men in oostelijk Nederland, dan nog met veel bewolking rekening moeten
houden. Pas na 23 uur lijken de opklaringen ook daar dan verder op te
dringen, zodat misschien het laatste deel van de eclips toch nog gevolgd
kan worden.
Voor het westen en midden van Nederland ben ik optimistisch. Ik denk dat
we daar toch nog wat langer van de eclips kunnen meepakken.
Voor Belgie ligt de zaak nog iets anders. Actueel (18 uur MEZT) zit er nog
een vrij dikke wolkenband met zijn meest westelijke begrenzing van Tournai
naar St Niklaas. Die band loopt verder door naar het oosten en de
opklaringen boven de westkust komen in de eclipsperiode tot bijna aan de
oostelijke Ardennen. Echter in West-Belgie komt vanaf 21 uur mogelijk al
weer nieuwe bewolking de kust binnen. Daar kan het dus een probleem worden
om het latere deel van de eclips te zien, maar het begin is er, omdat
alles aan de zuidoostelijke hemel plaats vindt, waarschijnlijk nog wel te
volgen."
11.30 u.:
"Gisteren waren de modelberekeningen ook al op positief en nu wordt dat beeld nog eens bevestigd.
Als het loopt zoals de modellen nu berekenen, dan blijven we tot vanavond 20 uur MEZT nog met behoorlijk wat
bewolking zitten, deels frontaal en deels convectief (ontstaan door aanwarming van de lucht overdag). Na acht
uur vanavond stort die convectieve bewolking in en lost vrijwel geheel op.
Boven het Kanaal en de Britse Eilanden nadert intussen een actief koufront met buien. Dat front bereikt onze
omgeving echter pas na middernacht. Het geeft mogelijk een extra duwtje (op grootschalige atmosferische
bewegingen) om nog wat extra bewolking in de middelbare niveaus juist op te lossen boven de Benelux.
Zowel ECMWF als het in Nederland in gebruik zijnde HIRLAM-mode laten daardoor eigenlijk een mooi gebied met
redelijke wat opklaringen zien dat zich tussen 21 en 24 uur MEZT over de Benelux uitspreidt. Rond 22 uur, als
de totaal verduisterde maan boven de horizon komt, zou het uiterste (noord)oosten van Nederland misschien nog
wel last hebben van wolkenvelden, maar die trekken verder door naar Duitsland.
Na middernacht begint de bewolking vanuit het westen volgens de berekeningen weer snel toe te nemen, met de
nadering van de buien."
Ongeveer zo zal de totaal verduisterde maan te zien zijn: laag boven de zuidoostelijke horizon en in de nog lichte avondschemering.
 De totale maansverduistering van 15-16 juni 2011. Het verloop van de maansverduistering is in de figuur afgebeeld. Daarbij zijn de volgende momenten van belang. Om 19.25 u. treedt de maan de bijschaduw van de aarde binnen (P1). Om 20.23 u. treedt de maan in de donkere slagschaduw van de aarde (U1) en om 21.22 u. is de maan totaal verduisterd (U2). Dit is allemaal nog niet te zien omdat de maan bij ons nog onder de horizon staat. Bij het maximum van de totaliteit (om 22.13 u.) staat de maan al wel boven de horizon (Greatest). Om 23.03 u. is te totaliteit ten einde (U3). Daarna groeit de maan weer aan en is vanaf 00.02 u. weer ' vol' (U4). De oostelijke rand van de maan blijft dan nog een heel klein beetje fletser dan de westelijke rand. Dat is omdat de maan zich nog in de bijschaduw bevindt. Om 01.01 u. is dat voorbij en is het weer helemaal ' volle maan'. Illustratie: Fred Espenak/NASA Goddard Space Flight Center. |
Het is jammer is dat de totale fase van deze maansverduistering in de avondschemering plaatsvindt. Totale maansverduisteringen zijn altijd een prachtig schouwspel vanwege de zwakke, oranje-rode gloed die de maan nog weerkaatst. Dat is afkomstig van het rode deel van het zonlicht dat door onze dikke aardatmosfeer wordt afgebogen. Vanaf de maan is namelijk een oranjerode ring om de aarde te zien: het licht van alle zonsondergangen én zonsopkomsten, afkomstig van de zon die achter de aarde schuilgaat.
 Vanaf de maan gezien wordt de zon door de aarde verduisterd. |
Meer naar het oosten en zuiden op aarde, zoals in het Midden-Oosten, Afrika, India, Indonesië en Australië, is de zon al langer onder en kan men 's nachts genieten van de verduistering.
Het zichtbaarheidsgebied van de totale maansverduistering. In Zuid-Afrika is de waarnemingssituatie ideaal. De maan staat daar 's nachts hoog aan de hemel. Illustratie: Fred Espenak/ NASA Goddard Space Flight Center.
De aarde gezien vanaf het centrum van de maan ten tijde van het maximum van de totaliteit.
Satellietbeeld van de aswolk van de IJslandse vulkaan Grimsvötn op 23 mei 2011, 11.49 u. UT (Bron: Eumetsat)
De aswolk van de Chileense vulkaan Puyehue-Cordón Caulle. NASA image by Jeff Schmaltz MODIS Rapid Response Team, NASA-GSFC.
Ook in Afrika is het op dit moment raak. Al drie dagen lang blaast de Nabro in Eritrea as in de lucht en is het vliegverkeer in de naburige landen ontregeld.
De stratovulkaan Nabro in Eritrea barstte op 12 juni 2011 uit. NASA image by Jeff Schmaltz MODIS Rapid Response Team, NASA-GSFC.
Ook uitgestrekte wolkengebieden kunnen voor donkerder eclipsen zorgen. De Fransman André-Louis Danjon (1890-1967) heeft daarom een helderheidsschaal opgesteld voor maansverduisteringen. Deze Danjonschaal kent vijf gradaties: L = 0: Zeer donkere eclips. De maan is bijna onzichtbaar, vooral bij het centrale deel van de kernschaduw. L = 1: Donkere eclips, grijze of bruinachtige kleur; details op het oppervlak zijn nauwelijks zichtbaar. L = 2: Donkerrode of roestkleurige eclips, met een zeer donker centraal deel van de kernschaduwen een relatief heldere rand. L = 3: Steenrode eclips, met een heldere of geelachtige rand. L = 4: Zeer heldere, koper-achtige rode of oranje-achtige eclips, met een zeer heldere blauw-achtige rand.
Het schatten van de helderheid van de maaneclips wordt het best met het blote oog gedaan of met kleine telescopen of verrekijkers. Het is ook nuttig om een schatting te maken bij het begin of bij het einde van de totaliteit en tijdens het maximum van de eclips. Op die manier is een idee te krijgen van de variaties in kleur en helderheid in de verschillende delen van de schaduw.
Tijdens het maximum ligt de noordelijke maanrand 22,3 boogminuten af van de rand van de aardschaduw en de zuidelijke maanrand 54,2 boogminuten. Het noordelijke gedeelte van de maan is vermoedelijk helderder dan het zuidelijk gedeelte dat dieper in de schaduw ligt.
De totaal verduisterde maan bevindt zich in het sterrenbeeld Slangendrager (Ophiuchus) 8° ten noordwesten van de heldere sterrenwolken van de Melkweg in de Boogschutter (Sagittarius). Gebruik de zichtbare sterren voor magnitudeschattingen. Antares (m = +0.92) bevindt zich 15° ten westen van de maan, Arcturus (m = -0.05) staat 55° ten noordwesten en Altair (m = +0.77) 46° ten noordoosten van de maan.
Tijdstip Krater
23.05 Riccioli
23.06 Grimaldi
23.09 Aristarchus
23.13 Kepler
23.20 Plato
23.20 Copernicus
23.28 Aristarchus
23.30 Tycho
23.36 Endymion
De tabel hieronder bevat alle totale maansverduisteringen tot en met 2030. Sommige zijn niet waarneembaar vanuit onze streken. Het is bij ons dan dag en de maan (die immers vol is en dus recht tegenover de zon aan de hemel staat) staat onder horizon. In een dergelijk geval ontbreekt een waarde bij de kolom 'hoogte'.
Voor elke verduistering vermeldt de tabel het tijdstip van het maximum van de totaliteit (in UT: Universal Time, ofwel Wereldtijd; in de periode van wintertijd moet hier één uur, en in de periode met zomertijd twee uur worden bijgeteld), en de duur van de totale fase in uren en minuten. De hoogte van de maan geldt voor het maximum van de totaliteit en is berekend voor midden-Nederland (52°00' NB, 05°30' OL). Bij de verduistering van 2022 vindt het begin van de totale fase nog net boven de horizon plaats.
Totale maansverduisteringen tot en met 2030
Jaar datum maximum tot.duur hoogte
(UT) (u.min.) (°)
2011 15 juni 20.13 1.41 1
2011 10 december 14.31 56
2014 15 april 07.48 1.16
2014 8 oktober 10.52 1.02
2015 4 april 12.03 24
2015 28 september 02.47 1.18 24
2018 31 januari 13.32 1.22
2018 27 juli 20.23 1.38 6
2019 21 januari 05.13 1.08 21
2021 26 mei 11.20 24
2022 16 mei 04.11 1.28 -3
2022 8 november 10.59 1.24
2025 14 maart 06.58 1.02
2025 7 november 18.11 1.24 10
2026 3 maart 11.36 1.02
2028 31 december 16.50 1.12 10
2029 26 juni 03.24 1.44 0
2029 20 december 22.38 56 59
 Carl Koppeschaar |
Engels:
 Word griepmeter |
 |
 Reken mee met ABC |
