Volgende eclips: Totale maansverduistering, 15-16 juni 2011



MERCURIUSOVERGANG
7 MEI 2003
Astronet verzorgde op deze pagina een live webcast van de Mercuriusovergang in samenwerking met Kennislink, Volkssterrenwacht Copernicus in Haarlem en Volkssterrenwacht Mira in België. In Amsterdam speelden technische problemen ons parten maar gelukkig was de overgang goed te volgen aan de hand van de beelden van beide volkssterrenwachten. Op deze pagina een compilatie van de mooiste beelden.

Volkssterrenwacht Mira, te Grimsbergen. Klik hier voor meer.


Het laatste inwendig contact gefotografeerd door Volkssterrenwacht Copernicus te Haarlem, met een vrolijke wens voor de Venusovergang van 8 juni 2004:


Prof.dr. Rob Rutten, van het Sterrekundig Instituut Utrecht en het Institute of Theoretical Astrophysics Oslo, stuurde deze fraaie opname, gemaakt met de Dutch Open Telescope (DOT) op het Observatorio del Rogue de los Muchachos (ORM)op La Palma.

Mercurius steekt hier af tegen de chromosfeer van de zon. De opname werd gemaakt in de Ca II H resonantielijn. In het licht van deze deeltjes is de zonsatmosfeer te zien op een hoogte van de paar honderd kilometer boven het oppervlak. Dit deel van de zonsatmosfeer heet de chromosfeer. De chromosfeer is onder andere te zien direct na het begin en het eind van totale zonsverduisteringen. De naam van de atmosferische laag is ontleend aan zijn puperen kleur (gecombineerde straling in H-alpha en H-bèta). De kleur van deze opname is dus niet echt.


DOT

De Zweedse 1-m Solar Telescope (SST) van De Zweedse Koninklijke Akademie van Wetenschappen op de Canarische Eilanden legde de volgende, zeer fraaie beelden vast:


10:27:26 UT
10:30:11 UT
10:30:24 UT
10:33:04 UT

De overtocht van Mercurius over de zonneschijf begon in Nederland en België om 07.11 uur. Bij projectie van het zonsbeeld door een telescoop werd een piepkleine indeuking aan de zonsrand zichtbaar. Het duurde bijna viereneenhalve minuut voordat de planeet in zijn geheel als een zwart stipje tegen de zon afstak. Hierna trok de planeet in ruim vijf uur van de noordelijke naar de westelijke zonsrand. Om 12.28 uur raakte Mercurius de zonsrand. Het duurde opnieuw viereneenhalve minuut voordat de zwarte stip van de planeet was verdwenen.

SOHO
De Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA bracht near-live beelden vanuit de ESA/NASA-zonsverkenner SOHO, al liet de transmissie door het drukke dataverkeer te wensen over. SOHO bevindt zich op een afstand van 1,5 miljoen km tussen de aarde en de zon. Van de opnamen werd een prachtig mpeg-filmpje gemaakt.


Mpeg-filmpje met SOHO's
Michelson Doppler Imager (MDI)


Opname met SOHO's
Extreme ultraviolet Imaging Telescope (EIT)

Vanuit SOHO’s positie vond de Mercuriusovergang een stuk later plaats: van 09.50 tot 15.17 uur Nederlandse tijd.

Overigens kon Mercurius al vóór die tijd en nog enige tijd na de overgang worden opgemerkt in opnamen met de LASCO C3 coronagraaf waarop de planeet als een naderende 'ster' te zien is en met de Extreme ultraviolet Imaging Telescope (EIT), waarop de planeet afsteekt tegen de corona, of zonsatmosfeer.


Mercurius op weg naar de zon, gezien door coronograaf LASCO C3. Klik op de opname voor de mpeg-film om Mercurius te
zien als een ten opzichte van de andere sterren bewegend lichtpuntje, dat links het beeldveld van LASCO C2 binnenkomt.

Kennislink ontving ook fraaie opnamen en animaties van (amateur)sterrenkundigen in binnen- en buitenland. Een van de scherpste opnamen die we tot nu toe zagen is de compositie van D. Dierick uit Gent in België:


Opnames met een 155 mm EDFS Starfire
refractor en een Nikon D100 digitale camera.

Ralf Vandebergh filmde deze beelden van het laatste kontakt achter een 15cm refractor vanuit Wittem in Limburg. Acht van de beste frames zette hij in de juiste volgorde achter elkaar,waarbij door de hoge oplossing effecten als seeing) en mogelijk ook de ontwikkeling van de 'black drop' ye zien is. Minstens één frame is superscherp (net voor het echte kontakt) en ltoont een fraaie druppelvorm zien.


Vandebergh maakte gebruik van een Sony TRV740
camcorder en paste oculairprojectie toe met een
Vixen 12,5mm orthoscopisch oculair.

Buitengewoon fraai zijn ook de beelden die Enrico Perissinotto maakte vanuit Talmassons, Friuli (Noord-Italië). Hij gebruikte een Astro-Physics 130 EDFS bij f12 met een Hershel Baader prisma en ND4 filter met een Philips ToUcam Pro webcam.


Enrico Perissinotto

Enrico Perissinotto's resultaten zijn ook te bewonderen via zijn Galleria Foto.

Huub Willems uit Nieuwstadt maakte diverse opnames met een Philips ToUcam Pro webcam. De opnames werden gemaakt in het primaire brandpunt van zijn Meade LX90 telescoop (2000 mm SCT,f/10), voorzien van een f/6.3 focal reducer. Van één van die opnames met een tijdsduur van 2 seconden (genomen om 9:00 uur plaatselijke tijd) is in Registax een foto gemaakt door de (30) filmbeelden op elkaar uit te lijnen en te stapelen. Daarna voegde Willems er in Paintshop Pro een kleur aan toe. De opname is gemaakt op 't Rooth in Zuid-Limburg, waar het evenement samen met een aantal leden van de NVWS, afdeling Zuid-Limburg (Galileo) werd gevolgd.


Huub Willems

De Mercuriusovergang werd ook vastgelegd door Henk Masselink en Henk Bril, met assistentie van Marion Iris van der Linden. Zij gebruikten een Philips ToUCam PRO camera (webcam), die zonder lens was gemonteerd met een door Herman ten Haaf vervaardigde adapter in het primaire focus van een 8” Celestron C8 Schmidt Cassegrain telescoop voorzien van een Mylar zonnefilter. Het drietal stuurde de serie opnames hieronder.

Henk Bril tekent hierbij aan: "De beelden werden vastgelegd op een notebook PC (Celeron 1100 MHz processor met 128 Mb intern geheugen) via de USB-poort met de standaard software van de ToUCam PRO (VRecord) als AVI-bestand. Een filmpje van 15 seconden neemt ca. 90 Mbyte in beslag bij de gekozen resolutie van 640x480 en 15 beelden per seconde. Voor de bewerking zijn alle filmpjes omgezet naar BMP-bestanden met het programma AVI2BMP en vervolgens bewerkt met het programma ASTROSTACK2. Hierbij werden 15 beelden ‘gestacked’ tot één beeld." Een aantal beelden werd uiteindelijk met Pinnacle Studio 8 SE omgezet naar avi en mpeg, waarbij, doordat elk beeldje 0,2 seconden vastgehouden werd in de film, een versnelling van een factor 5 werd verkregen."







Op basis van de beelden van de webcam kon Bril het tijdstip van het laatste inwendig contact (T3)bepalen. Het tijdstip van het laatste uitwendig contact (T4) werd geschat op basis van visueel kijken naar het beeldscherm. De resulaten (voor coördinaten (WGS84): N 51º02’14”; E 5º52’08”; +35 m):

T3: UT 10h28m21s ± 2s
T4: UT 10h32m26s ± 4s

Verder ontvingen we de volgende foto's en beelden. Stuur ook uw opname(s) voor plaatsing op deze pagina!


Wylliam Robinson (Helmond)
Tim Kraayvanger
Marco Verstraaten (Amsterdam)


Johannes Schedler (Oostenrijk)
Johannes Schedler (Oostenrijk)

Erwin van der Velden nam de Mercuriusovergang waar in de buurt van Brisbane, Australia. Hij miste de intrede vanwege overtrekkende bewolking, maar kon toch nog een animatie samenstellen van een half uur, gemaakt net voor zonsondergang. Hieronder een frame uit de animatie met de zon op 8 graden boven de horizon. De gebruikte apparatuur was een Celestron C8 met een Vesta Pro in primair focus F/10.


Erwin van der Velden (Australië)

Jan Adelaar uit Oud-Zevenaar legde Mercurius vast om 12.21 uur met een met de hand vastgehouden Toshiba digitale camera achter een Celestron C8 telescoop.


Jan Adelaar (Oud-Zevenaar)

OVERIGE WEBCASTS

  • ESO: Mercury Transit on May 7, 2003 - Central display and webcam
  • Frankrijk: L'Observatoire de Paris
  • Duitsland: Baader Planetarium
  • Duitsland: Sternwarte Peterberg
  • Frankrijk: Association NOVAE, l'Observatoire de la Côte d'Azur, Nice
  • België: Volkssterrenwacht Mira, Grimbergen
  • België: D. Dierick, Gent
  • Canarische Eilanden: SAROS
  • Canarische Eilanden: Zweedse 1-m Solar Telescope (SST)
  • Hong Kong: Hong Kong Astronomical Society
  • Japan: Live Universe
  • India: Nehru Planetarium
  • Engeland: Worth Hill Observatory
  • Spanje: Planetario de Madrid
  • Spanje: Universitat de Barcelona
  • Spanje: Universidad Complutense de Madrid
  • Griekenland: Perseus
  • Denemarken: Astronomisk Forening for Køge Bugt
  • Australië, India, Canarische Eilanden: NSO/GONG
  • Oostenrijk: Sonnenobservatorium Kanzelhöhe
  • Oostenrijk: Verein Kuffner-Sternwarte (Wien)
  • Dubai: Zayed University
  • Italië: Osservatorio Catania
  • Duitsland: Michaela Brossmann / Michael Timofti

    MEER INFORMATIE

    Mercuriusovergang van 7 mei 2003:

  • Kennislink: Een stipje voor de zon
  • ESA: Mercurius voor de zon
  • Project 6: The Transit of Mercury on May 7th, 2003
  • Fred Espenak: 2003 Transit of Mercury
  • ESO: Mercury Transit on May 7, 2003... Prelude to the Venus Transit 2004!
  • Transit of Mercury, May 7. 2003
  • Sky&Telescope: Mercury Transits the Sun
  • Merkurtransit.de
  • TRACE - Mercury transit 2003

    Geschiedenis:

  • De Mercuriusovergang van 1613
  • Planetary Transits across the Sun
  • Backlit Planet: Mercury Transits the Sun
  • Astronomy Picture of the Day: Mercury and the Sun (1999)

    Zonswaarneming:

  • Safe Sunwatching
  • Observing the Sun Safely
  • Current solar images
  • SOHO -- Exploring the Sun

    Venusovergang 8 juni 2004:

  • Steven van Roode: De venusovergang
  • 2004 and 2012 Transits of venus
  • Internet Project: Observing, Photographing and Evaluating the Transit of Venus, June 8th, 2004

    ZELF WAARNEMEN

    De Mercuriusovergang begon met het uitwendig raken van het donkere schijfje van Mercurius aan de grote zon. Ruim vier minuten later was de planeet geheel over de rand gekropen en gebeurde het inwendig raken. Tweeëneenhalf uur later was de afstand tussen de middelpunten van Mercurius en de zon het kleinst. Weer tweeëneenhalf uur later eindigde de overgang, eerst met het inwendig raken, dan met de laatste uitwendige aanraking. Zo trok de planeet in ruim vijf uur tijd langs een koorde over de zon, zie de linkerschets van de figuren hieronder.


    Links de koorde die Mercurius over de zon beschreef, met de noordelijke
    hemelpool boven. Rechts dezelfde overgang gezien ten opzichte van de
    horizon. Nu staat het zenit beneden, zoals bij een telescoop met omkerend
    beeld! Omdat in de loop van de dag het zonsbeeld 'draaide', beschreef
    Mercurius over de zon een boog in plaats van een rechte lijn.
    Illustratie: Sterrengids 2003, uitgave Stichting De Koepel.

    De hieronder gegeven tijdstippen golden strikt genomen voor Utrecht. Op andere plaatsen in Nederland en België weken deze niet meer dan enkele seconden af.

    Verschijnsel Tijdstip Positiehoek
    Eerste uitwendig contact 07.11.26 15,9°
    Eerste inwendig contact 07.15.52 15,1°
    Kortste afstand 09.52.17 153,2°
    Laatste inwendig contact 12.28.17 291,2°
    Laatste uitwendig contact 12.32.42 290.5°



    Illustratie: Courtesy Prof.Dr. Udo Backhaus

    Bij de waarnemingen werd gebruik gemaakt van de projectiemethode, waarbij het zonsbeeld achter de kijker wordt geprojecteerd op een stuk wit papier of karton en waarbij het beeld wordt scherpgesteld met behulp van het oculair.



    Illustratie: ESO

    Deze pagina kwam tot stand met medewerking van Astronet, Stichting De Koepel en Cambrium, met bijzondere dank aan de heren Ed de la Rie, Paul Dolk, Gerard van Elteren en de collega's van Volkssterrenwacht Mira.

    Mercurius (zwarte stipje in de rode cirkel) op de zonneschijf.
    Klik op afbeelding voor een animatie van de overgang.
    Illustratie: M. Federspiel / courtesy Prof.Dr. Udo Backhaus
    (Project 6: The Transit of Mercury on May 7th, 2003)